Búgin — Ahmet Baıtursynuly atylǵan kún

2213
Adyrna.kz Telegram

Búgin — ult ustazy Ahmet Baıtursynuly atylǵan kún, dep habarlaıdy «Adyrna» tilshisi.

Qazaqtyń belgili aqyny, ǵalym, túrkitanýshy, pýblııst, pedagog, aýdarmashy, qoǵam qaıratkeri 1872 jyly 5 qyrkúıekte qazirgi Qostanaı oblysy, Jangeldi aýdany Sarytúbek aýylynda dúnıege keldi.

Ahmet Baıtursynuly qazaq halqynyń ıntellektýal ult bolýyna, sanasy azat, oıy ashyq atanýyna yqpal etti. Ol "Qazaq" gazetiniń alǵashqy redaktory boldy. Gazet betterinde Ahmet Baıtursynuly óziniń pikirlesterimen birge qazaq tiliniń damý máselesin kóterip, halyqty birlikke jáne saıası kúreske shaqyrdy.

1917 jylǵy revolıýııa kezinde kórnekti tulǵa qazaq halqynyń ulttyq múddesin qorǵaǵan Alash qaıratkerleriniń tobyn basqaryp, ult ıntellıgenııasynyń rýhanı kóshbasshysy atandy. Ol óziniń jaqtastary Álıhan Bókeıhanuly jáne Mirjaqyp Dýlatulymen birge qazaq halqynyń bostandyǵy úshin kúresti.

Ahmet Baıtursynulyn atý týraly alǵashqy sheshim 1930 jyldyń 4 sáýirinde shyqqan edi. Keıin bul úkim birneshe ret ózgertilip, ult ustazyna orys zııalylarynyń ózi arasha túsedi. Osylaısha ol aıdaý men qýǵynnyń arasynda adam tózgisiz jaǵdaıda ómir súrse de, 1937 jylǵa deıin qazaq múddesine qyzmet etýge múmkindik aldy.

5 ret sottalyp, 2 ret jer aýdarylǵan Ahmet Baıtursynuly 1937 jyly 8 qazanda sońǵy ret tutqyndalyp, 8 jeltoqsanda atý jazasyna kesildi. Oǵan «halyq jaýy» degen aıyp taǵylǵan bolatyn. Qoǵam qaıratkeriniń jaqtastaryn, týǵan-týystaryn qýdalaý 1988 jylǵa deıin jalǵasty.

1988 jyldan keıin Qazaqstandaǵy kóptegen kóshe, mektepterge Baıtursynulynyń esimi berildi. Búgingi tańda Til bilimi ınstıtýty, Qostanaı óńirlik ýnıversıteti uly tulǵanyń esimimen atalady.

Pikirler