Qazırgı zaman bızden kün saiyn özgerıp otyratyn jaŋa tendensiialardy talap etedı. Qazır memleket damuyna mümkındık beretın basty şart - qūqyqtyq tūrǧydan sauatty memleket qūru. Sebebı ol qūqyqtar men bostandyqtardy saqtaudyŋ kepılı ǧana emes, eldıŋ investisiialyq tūrǧyda jetıluınıŋ negızgı ölşemı bolyp tabylady. Alaida, būl prosestı halyqtyŋ qūqyqtyq mädenietın qalyptastyrmai jüzege asyru mümkın emes.
Halyqtyŋ qūqyqtyq bılımın arttyru - azamattyq qoǧamdy qalyptastyrudyŋ maŋyzdy qadamy. Bıraq būl mäsele bızdıŋ memleket üşın nege özektı? Konstitusiiaǧa säikes, Qazaqstan Respublikasy özın qūqyqtyq memleket retınde ornyqtyrady jäne qoǧamda da qūqyqtyq sanany qalyptastyrady. Azamattar memlekettık organdar, zaŋdy nemese jeke tūlǧalar özderıne zaŋdarda körsetılgen tolyq jaǧdailarda ǧana äreket ete alatynyn tüsınuge tiıs.
Qūqyqtyq mädeniet - būl qūrylymy köp qyrly jäne kürdelı qūbylys. Qūqyqtar men zaŋdardy bılıp, olardy naqty ömır jaǧdaiynda qoldanbasaq, zaŋ men qūqyq öz maŋyzyn tolyqtai joiady. Al ony ıske asyru üşın halyqtyŋ qūqyqtyq sanasy men mädenietın qalyptastyru jäne arttyru boiynşa jüielı jäne maqsatty jūmys qajet. Būl kürdelı jäne ūzaq prosess ekenın naqty tüsınu kerek. Qazaqstanda qūqyqtyq örıstıŋ qalyptasuynyŋ tereŋ tarihi tamyry bar. Täuke hannyŋ "Jetı jarǧysy", “Esım hannyŋ eskı joly” men “Qasym hannyŋ qasqa joly” zaŋ jinaqtary sonyŋ jarqyn mysaly bolyp tabylady. Tıptı sol bır zūlmat zamanda da bızdıŋ ata-babalarymyz qazaq qoǧamynyŋ keleŋsızdıkterın rettegen Azamattyq qūqyq normalarynyŋ rölı men maŋyzdylyǧyn jaqsy tüsındı.
Qūqyqtyq mädeniettegı arnaiy deŋgei qūqyq, qūqyqtanu, qoǧamdyq tärtıptı qorǧau jüiesı siiaqty qūbylystarmen qarastyrylady. Qūqyqtyq mädeniettıŋ bırneşe elementterı bar:
- - jeke tūlǧanyŋ qūqyqtyq sanasy;
- - -qoǧamdaǧy qūqyqtyq qatynastar;
- -zaŋdylyq pen tärtıp;
- -zaŋ şyǧaru,
- - memleket pen qūqyq salasyndaǧy basqa da qyzmet türlerı.
Ärtürlı mäselelerdı şeşu üşın nemese olardyŋ aldyn alu üşın aldymen azamattar öz qūqyǧyn joǧary deŋgeide bıluı, qorǧai aluy qajet. Olardyŋ auqymy öte aluan türlı, būl otbasylyq qatynastar, jeke menşık qūqyǧyn qorǧau, ömır men densaulyq qauıpsızdıgı, bılım beru jäne äleumettık qauıpsızdık boluy mümkın. Qazaqstandyq qoǧam azamattyŋ erkın damuyna tolyqtai mümkındık beredı. Adamnyŋ qabıletterın damytu men paidalanu jeke azamat üşın ǧana emes, bükıl qoǧam üşın paidaly bolary anyq. Qarapaiym tılmen aitqanda, är azamat özınıŋ qūqyqtaryn ǧana emes, mındetterın de bıluı kerek. Sonymen qatar, är azamat öz müddelerın qorǧau ǧana emes, sonymen qatar basqa adamnyŋ qūqyqtaryn, bostandyǧyn qūrmetteu öte maŋyzdy. Ärine, eldegı barlyq qoldanystaǧy zaŋdardy bılu mümkın emes, bıraq onyŋ negızgı erejelerınıŋ jalpy mazmūnynan habardar bolǧan dūrys.
Azamattardyŋ qūqyqtyq mädenietı - būl är adamǧa belgılı bır qūqyqtar men mındetterdıŋ jükteluı, qoǧam jäne bilık arasyndaǧy qatynastardyŋ erekşelıgı. Memleket öz qyzmetın demokratiialyq instituttar men belgılengen prosester aiasynda jüzege asyrady. Qazırgı uaqytta adam qyzmetınıŋ barlyq negızgı salalary zaŋdy türde bekıtılgen. Tiısınşe, azamattardyŋ qūqyqtyq mädenietın damytu jäne jetıldıru bızdıŋ elımız üşın bırınşı kezektegı mındet bolyp tabylady. Öitkenı, eldıŋ bas qūjatyna säikes halyqtyŋ qūqyqtyq sanasyn arttyrmasaq, Qazaqstan Respublikasy bolyp tabylatyn qūqyqtyq memlekettıŋ märtebesın odan ärı nyǧaitu mümkın emes.
Qūqyqtyq mädeniettı qalyptastyru azamattardyŋ qoǧamdyq-saiasi jäne mädeni ösuıne, olardyŋ äleumettık jäne qūqyqtyq belsendılıgın arttyruǧa yqpal etedı. Basqaşa aitqanda, ärbır azamat özın nemese adamdar tobyn zaŋdy türde qorǧauǧa qol jetkızuı kerek, būl el ışınde de, odan tys jerlerde de naryqtyq qatynastardyŋ damuyna oŋ äser etedı. Joǧary qūqyqtyq sana degenımız - tek zaŋdardyŋ talaptaryn saqtau ǧana emes, sonymen qatar basqalardyŋ qūqyq būzuşylyqtaryna bei-jai qaramau. Mysaly, eger adam memlekettık nemese jeke mülıkke ziian keltıru faktısınıŋ kezdeisoq kuägerı bolsa, ol būl turaly qūzyrettı organdarǧa dereu habarlauy kerek.
Öz tarapynan memleket qazır halyqtyŋ qūqyqtyq mädenietın arttyru mäselesıne ülken köŋıl bölıp otyr. Türlı qūqyqtyq tüsındıru jūmystary, döŋgelek üstelder, därıster, seminarlar men brifingter ötkızıledı. Būl rette ÜEŪ-men keŋ auqymdy özara ıs-qimyldar jürıp jatyr, būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı tartyluda. Sonymen qatar, qazır barlyq qajettı aqparatty internetten tabuǧa bolady. Azamattardyŋ qūqyqtyq mädenietın arttyrudyŋ negızgı mındetı - qazaqstandyq qoǧamdastyqtyŋ zaŋdarǧa oŋ közqarasyn qalyptastyru, öz qūqyqtary men mındetterın bılu. Belgılengen normalar şeŋberınde olardy kündelıktı ömırde ıske asyru. Aita ketu kerek, qoǧamnyŋ qūqyqtyq sanasyn arttyrmai el men qoǧamdy jaŋǧyrtu prosesı jüzege aspaidy .
Jyldar ötken soŋ, bızdıŋ elımızdıŋ azamattary tek zaŋdy bıletın ǧana emes, sonymen qatar sertifikattalǧan mamanǧa qarsy tūra alatyndai deŋgeide sauatty bolatynyna kämıl senemız.
