(Alaqandai esse nemese saiasattan tys Säukeŋ)
Türlı-türlı bala bolady. Keibırı dop oinaidy. Endı bıreuı qūlja saqany alaqanynda aunatyp, ertelı-keş asyq atady. Taǧy bırı aiaǧyn aiqastyra aspanǧa sekırıp, jūlqynyp läŋgı tebedı. Soǧan qarap olardyŋ qaisysynyŋ ne närsege köbırek äues ekenın şamalai beresıŋ. Al bızdıŋ keiıpkerımız üş-tört jasynda-aq kädımgı qamşyny qolǧa alypty. Dop emes, asyq ta emes, läŋgı de emes, qamşy. Suretke tüsse de, sol qamşysymen tüsıptı. Qaraşy endı sol köne suretke...
«E, qamşy ūstasa nesı bar, qoi baǧady da», – dersız. Joq būl bala qoi baǧatyn balaǧa mülde ūqsamady. Kerısınşe, bolmys-bıtımı qoi baqtyratyn balaǧa köbırek keledı. Qabaǧy qatuly, jüzı salyŋqy, közı oily. Tūrysty qarasaişy. Keude şalqaq. Aiaq alşaq. Kiımı «hit». Bır qoly büiırın taianuǧa beiım. Boiy bır tūtam bolsa da, üstı-basyna qylau jūqtyrmaidy. Közqarasyna zer salsaŋ, qūddy bır säbilık satydan baiaǧyda ötıp ketken parasatty perzent. Qamşysyn qolyna myǧym ūstaidy. Sırä, keiın bar jūmysy bilıkpen özektes bolatynyna körıngen şyǧar...
Kışkene künımde qamşy ūstaǧan ekenmın dep, keiın törıne qamşy ılıp qoiatyn ädetı bolǧan joq, ärine. Bıraq bärıbır qamşy ūǧymy oǧan ömır boiy serık boldy. Özın qamşylady. Özgelerdı qamşylady. Namysty qamşylady. Sonyŋ bärı äser etken şyǧar, keiın özı de qamşy saldyrmaityn boldy.Bala kezınde qolyna qamşysyn ılse, eseie kele qalam ūstady. Al sol qalam oǧan qūt boldy. Qalam aqparatqa jol aşty. Aqparat apparatqa jaqyndatty. Sonyŋ arqasynda aqparattyŋ da, apparattyŋ da myqty maitalmanyna ainaldy. Täuelsız eldıŋ Aqparat ministrı qyzmetın atqardy. Bas gazettı basqardy. Ministr bolǧanda, baiandamasyn özı jazatyn basşy boldy. Spichraiterdıŋ qajetı bolmady oǧan. Bas basylymdy basqarǧanda özı üzbei maqala jazyp otyratyn qalamy jüirık bas redaktor atanǧany barşaǧa mälım.
Abai atamyzdyŋ «Üstı-basy aq qyrau, tüsı suyq» degenı siiaqty, bır qaraǧanda bızdıŋ keiıpkerımızdıŋ de tüsı tym suyq. Eşkımge syryn aldyrmaidy. Äbden aşylǧanşa bırazǧa deiın tüsın de, ışın de bermei tūrady. Şynymyzdy aitsaq, künde tynbai söilesıp, ädemı äzıldesıp jürgenımızben, sonşama salqynqandy qalpyn körgende özımız de edäuır abyrjyŋqyrap qalamyz. Al endı köŋıl-küiı köterılıp, qabaǧy jazylǧan soŋ rahat! Qaljyŋy qiyp tüsedı. Jai qaljyŋ emes, qatparly qaljyŋ! Astarly aqiqat! Külse, şyn küledı. Anekdot aitsa, ainalşyq jegendei, janynan şyqpai qalasyŋ.Kımmen bolsa da tıl tabysuǧa tyrysady. Bırde ne aitsa da turasynan tartatyn aibarly aqyn Auytbek Mūqibek Sauytbek aǧasyna bır bazyna aitty. Maqalasy qysqaryp kettı me, älde basqalai sebep boldy ma, qazır naqty este joq, Auyt bauyrymyz «Qolynda Sauytbektıŋ ötkır qaişy...» dep äzıldep alyp, üşbu hat jazǧan-dy. Talaidy körgen Säukeŋ de tartynyp qalǧan joq. Ol da aqyn ınısıne hat joldady. Būl tartymdy tartys ardaqty aǧa men ızettı ınınıŋ berekelı bätuasymen aiaqtaldy. Sol joly «Sauytbektıŋ Auytbekke noutbukpen jazǧan haty» tıken tıldı tırkes ädebi ainalymǧa qosyldy.
Sauytbek aǧamnyŋ jaqyn-juyqtyŋ toiynda bilegenın körseŋız. Üilesımdı qimyldaidy. Osy küngı jūlqynba bidıŋ jetı atasyn meŋgergen. Bır bidı bastasa aiaǧyna deiın bilep şyǧady. Ne närsenı de orta joldan üzıp tastau ädetınde joq. Būl jaǧynan jelıkken jastardy jolda qaldyrady. Talai jyl şoŋ keŋsenıŋ şeneunıgı bolǧan osyndai salmaqty adamnan mynadai ädemı de äserlı bi qalai şyǧady eken dep taŋ qaly-e-e-ep otyrasyz.Aqyndyqqa da kädımgıdei talasy boldy. Jūrt köktem-söktem, qyz-pyz, jürek-pürek, japyraq-topyraq turaly jabyla jazsa, Säukeŋ äuelı qalaǧan taqyrybynyŋ saiasi män-maŋyzyn naqtylap alady. Ol bala kezındegı alǧaşqy öleŋın proletariat köşbasşysy Leninge arnady. Onysy kösemnıŋ jüz jyldyǧyna orai şyǧarylǧan audandyq gazettıŋ arnauly sanynda jaryq kördı. Bıraq odan keiın öleŋ ölkesıne qadam basqan joq. Sırä, tumysynan talǧampaz aqyn Leninnen keiın basqalai ūsaq-tüiek taqyryptyŋ deŋgeiıne tüskısı kelmegen bolar. Bır-aq öleŋımen qazaqtyŋ qoǧamdyq-saiasi lirikasynyŋ otyn kösep, şoǧyn mazdatqan ūstanymy berık şiraq şaiyrǧa kün kösemnıŋ ruhy riza şyǧar...
Sauytbek aǧam satiralyq äŋgıme de jazdy. Sol düniesıne oraq tıldı Ospanhannyŋ özı joǧary baǧa berdı. Eger ol osy joldy qua bergende bügıngı äŋgımemızdı «Qazaq satirasynyŋ sardarlary Ǧabbas Qabyşūly, Myŋbai Räş, Köpen Ämırbek, Sauytbek Abdrahmanov...» dep sabaqtap-salmaqtap otyrar ma edık, kım bıledı...Eŋ alǧaşqy armanyna tastai qatsa, barşaǧa tanymal futbolşy bolyp, qaqpanyŋ qara qūlpy atanar edı. Bügınde «Qairattyŋ» qaqpasyn qas qaqpai küzetken Qūralbek Ordabaev ekeuın qatar ūlyqtap jürer ek. «Aqynbyz dep qaqpai-aq keudemızdı, Tanidy ǧoi osy jūrt keide bızdı. Futbolister siiaqty janküierge, Jyrtyp-jyrtyp bermei-aq jeidemızdı» dep Jarasqan aǧam jyrlaǧandai, №1 oiynşy Sauytbek Abdrahmanov bärıbır öz komandasynyŋ kapitany bolar edı.
Söitıp, ol balausa şaǧynda bırneşe salada baǧyn synady. Qai salaǧa olja salsa da, köş bastaityny anyq-ty. Qabılettı adam bır jerden äiteuır jaryp şyǧatyny belgılı. Jüirıktıŋ aty – jüirık. Tübınde bır bäigeden keledı. Solai boldy da.Keiıpkerımızdıŋ qoǧamdyq-saiasi qyzmetı eldıŋ bärıne tanys. Talailar şiyrlaǧan joldy qaita taptap qaitemız. Bız qamşy men qalamdy arqau etıp, saiasattan tys Säukeŋ turaly jazdyq. Aǧymyzdan jarylaiyq, jūrt ūǧymyndaǧy sıresken saiasatkerden görı sol Säukeŋ özımızge köbırek ūnaidy... «Bozbalasyŋ saiasi, közqarasyŋ saiasi» dep tynymsyz termeletpei-aq,.. jyly aǧyspen jyljyǧan jaqsy emes pe, a?! Qalai oilaisyŋ, Qūltöleu? Jelıp jetken jetpısıŋız qūtty bolsyn, aǧa!
Bauyrjan OMARŪLY
