Túrli-túrli bala bolady. Keıbiri dop oınaıdy. Endi bireýi qulja saqany alaqanynda aýnatyp, erteli-kesh asyq atady. Taǵy biri aıaǵyn aıqastyra aspanǵa sekirip, julqynyp láńgi tebedi. Soǵan qarap olardyń qaısysynyń ne nársege kóbirek áýes ekenin shamalaı beresiń. Al bizdiń keıipkerimiz úsh-tórt jasynda-aq kádimgi qamshyny qolǵa alypty. Dop emes, asyq ta emes, láńgi de emes, qamshy. Sýretke tússe de, sol qamshysymen túsipti. Qarashy endi sol kóne sýretke...
«E, qamshy ustasa nesi bar, qoı baǵady da», – dersiz. Joq bul bala qoı baǵatyn balaǵa múlde uqsamady. Kerisinshe, bolmys-bitimi qoı baqtyratyn balaǵa kóbirek keledi. Qabaǵy qatýly, júzi salyńqy, kózi oıly. Turysty qarasaıshy. Keýde shalqaq. Aıaq alshaq. Kıimi «hıt». Bir qoly búıirin taıanýǵa beıim. Boıy bir tutam bolsa da, ústi-basyna qylaý juqtyrmaıdy. Kózqarasyna zer salsań, quddy bir sábılik satydan baıaǵyda ótip ketken parasatty perzent. Qamshysyn qolyna myǵym ustaıdy. Sirá, keıin bar jumysy bılikpen ózektes bolatynyna kóringen shyǵar...
Kishkene kúnimde qamshy ustaǵan ekenmin dep, keıin tórine qamshy ilip qoıatyn ádeti bolǵan joq, árıne. Biraq báribir qamshy uǵymy oǵan ómir boıy serik boldy. Ózin qamshylady. Ózgelerdi qamshylady. Namysty qamshylady. Sonyń bári áser etken shyǵar, keıin ózi de qamshy saldyrmaıtyn boldy.
Bala kezinde qolyna qamshysyn ilse, eseıe kele qalam ustady. Al sol qalam oǵan qut boldy. Qalam aqparatqa jol ashty. Aqparat apparatqa jaqyndatty. Sonyń arqasynda aqparattyń da, apparattyń da myqty maıtalmanyna aınaldy. Táýelsiz eldiń Aqparat mınıstri qyzmetin atqardy. Bas gazetti basqardy. Mınıstr bolǵanda, baıandamasyn ózi jazatyn basshy boldy. Spıchraıterdiń qajeti bolmady oǵan. Bas basylymdy basqarǵanda ózi úzbeı maqala jazyp otyratyn qalamy júırik bas redaktor atanǵany barshaǵa málim.
Abaı atamyzdyń «Ústi-basy aq qyraý, túsi sýyq» degeni sııaqty, bir qaraǵanda bizdiń keıipkerimizdiń de túsi tym sýyq. Eshkimge syryn aldyrmaıdy. Ábden ashylǵansha birazǵa deıin túsin de, ishin de bermeı turady. Shynymyzdy aıtsaq, kúnde tynbaı sóılesip, ádemi ázildesip júrgenimizben, sonshama salqynqandy qalpyn kórgende ózimiz de edáýir abyrjyńqyrap qalamyz. Al endi kóńil-kúıi kóterilip, qabaǵy jazylǵan soń rahat! Qaljyńy qıyp túsedi. Jaı qaljyń emes, qatparly qaljyń! Astarly aqıqat! Kúlse, shyn kúledi. Anekdot aıtsa, aınalshyq jegendeı, janynan shyqpaı qalasyń.
Kimmen bolsa da til tabysýǵa tyrysady. Birde ne aıtsa da týrasynan tartatyn aıbarly aqyn Aýytbek Muqıbek Saýytbek aǵasyna bir bazyna aıtty. Maqalasy qysqaryp ketti me, álde basqalaı sebep boldy ma, qazir naqty este joq, Aýyt baýyrymyz «Qolynda Saýytbektiń ótkir qaıshy...» dep ázildep alyp, úshbý hat jazǵan-dy. Talaıdy kórgen Sáýkeń de tartynyp qalǵan joq. Ol da aqyn inisine hat joldady. Bul tartymdy tartys ardaqty aǵa men izetti ininiń berekeli bátýasymen aıaqtaldy. Sol joly «Saýytbektiń Aýytbekke noýtbýkpen jazǵan haty» tiken tildi tirkes ádebı aınalymǵa qosyldy.
Saýytbek aǵamnyń jaqyn-jýyqtyń toıynda bılegenin kórseńiz. Úılesimdi qımyldaıdy. Osy kúngi julqynba bıdiń jeti atasyn meńgergen. Bir bıdi bastasa aıaǵyna deıin bılep shyǵady. Ne nárseni de orta joldan úzip tastaý ádetinde joq. Bul jaǵynan jelikken jastardy jolda qaldyrady. Talaı jyl shoń keńseniń sheneýnigi bolǵan osyndaı salmaqty adamnan mynadaı ádemi de áserli bı qalaı shyǵady eken dep tań qaly-e-e-ep otyrasyz.
Aqyndyqqa da kádimgideı talasy boldy. Jurt kóktem-sóktem, qyz-pyz, júrek-púrek, japyraq-topyraq týraly jabyla jazsa, Sáýkeń áýeli qalaǵan taqyrybynyń saıası mán-mańyzyn naqtylap alady. Ol bala kezindegi alǵashqy óleńin proletarıat kóshbasshysy Lenınge arnady. Onysy kósemniń júz jyldyǵyna oraı shyǵarylǵan aýdandyq gazettiń arnaýly sanynda jaryq kórdi. Biraq odan keıin óleń ólkesine qadam basqan joq. Sirá, týmysynan talǵampaz aqyn Lenınnen keıin basqalaı usaq-túıek taqyryptyń deńgeıine túskisi kelmegen bolar. Bir-aq óleńimen qazaqtyń qoǵamdyq-saıası lırıkasynyń otyn kósep, shoǵyn mazdatqan ustanymy berik shıraq shaıyrǵa kún kósemniń rýhy rıza shyǵar...
Saýytbek aǵam satıralyq áńgime de jazdy. Sol dúnıesine oraq tildi Ospanhannyń ózi joǵary baǵa berdi. Eger ol osy joldy qýa bergende búgingi áńgimemizdi «Qazaq satırasynyń sardarlary Ǵabbas Qabyshuly, Myńbaı Rásh, Kópen Ámirbek, Saýytbek Abdrahmanov...» dep sabaqtap-salmaqtap otyrar ma edik, kim biledi...
Eń alǵashqy armanyna tastaı qatsa, barshaǵa tanymal fýtbolshy bolyp, qaqpanyń qara qulpy atanar edi. Búginde «Qaırattyń» qaqpasyn qas qaqpaı kúzetken Quralbek Ordabaev ekeýin qatar ulyqtap júrer ek. «Aqynbyz dep qaqpaı-aq keýdemizdi, Tanıdy ǵoı osy jurt keıde bizdi. Fýtbolıster sııaqty jankúıerge, Jyrtyp-jyrtyp bermeı-aq jeıdemizdi» dep Jarasqan aǵam jyrlaǵandaı, №1 oıynshy Saýytbek Abdrahmanov báribir óz komandasynyń kapıtany bolar edi.
Sóıtip, ol balaýsa shaǵynda birneshe salada baǵyn synady. Qaı salaǵa olja salsa da, kósh bastaıtyny anyq-ty. Qabiletti adam bir jerden áıteýir jaryp shyǵatyny belgili. Júıriktiń aty – júırik. Túbinde bir báıgeden keledi. Solaı boldy da.
Keıipkerimizdiń qoǵamdyq-saıası qyzmeti eldiń bárine tanys. Talaılar shıyrlaǵan joldy qaıta taptap qaıtemiz. Biz qamshy men qalamdy arqaý etip, saıasattan tys Sáýkeń týraly jazdyq. Aǵymyzdan jarylaıyq, jurt uǵymyndaǵy siresken saıasatkerden góri sol Sáýkeń ózimizge kóbirek unaıdy... «Bozbalasyń saıası, kózqarasyń saıası» dep tynymsyz termeletpeı-aq,.. jyly aǵyspen jyljyǵan jaqsy emes pe, a?! Qalaı oılaısyń, Qultóleý? Jelip jetken jetpisińiz qutty bolsyn, aǵa!
Baýyrjan OMARULY
