Putin öz tarihyn būrmalap soǧys aşyp otyr deidı ǧalym. Būl turaly belgılı tarihşy Sūltanhan Aqqūlūly Qasqa Jol Youtube arnasynyŋ «Resei Qazaqstanǧa soǧys aşa ma» atty baǧdarlamasynda aitty. Negızınen habarǧa Resei-Ukraina soǧysynan bızdıŋ elımızdıŋ alar sabaqtary arqau bolǧan, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
«Eger saiasattanbaǧan şynaiy tarihqa süiensek, keşegı Keŋes odaǧy qūramyndaǧy memleketterdıŋ – bügıngı Täuelsız memleketterdıŋ jer dauy bolsa, onda Qazaqstannyŋ Reseiden jer daulauyna tolyq tarihi da, saiasi da negızı bar», - deidı tarihşy.Būǧan dälel retınde ǧalym HH ǧasyrdyŋ basyndaǧy faktılerdı keltıredı.
«1917 jylǧy 12 jeltoqsandaǧy ekınşı jalpy qazaq qūryltaiynda Qazaq handyǧynyŋ üiındısı üstınen, sonyŋ jer aumaǧynda Alaş ūlttyq avtonomiiasy qūrylsyn dep qauly qabyldaǧanda sondaǧy avtonomiianyŋ jer kölemı 3,4 mln şarşy şaqyrym bolatyn. 1920 jyldyŋ tamyzynda Keŋes Odaǧy ornap, Alaşorda men Keŋes Odaǧy basşylary bırneşe ai boiy kelıssöz jürgızgende qazaq ata-babadan qalǧan şamamen 0,7 mln şaqyrym jerınen aiyryldy», - deidı S. Aqqūlūly. «Ol qandai jerler desek, 1920 jylǧa deiın Aqmola oblysynyŋ qūramyna kırgen Omby oblysy, Altai öŋırıne qarasty Barnaul, Biiskı jäne Zmeinogorskı oiazdary. Al Orynbor qalasynyŋ özı orys kazaktarynyŋ jerı ekenı ras. Bıraq ainalasynyŋ bärı qazaqtyŋ ejelden kele jatqan ata qonysy. 1924 jyly Orynbor oblysyn Qazaqstannan bölıp alǧan kezde üş jyl boiyna bızdıŋ jerımız ben Başqūrstan, Tatarstannyŋ şektesetın aumaǧyn Keŋes Odaǧy bızden jalǧa alǧan», - dep derek keltırdı ol.Sūltanhan Aqqūlūly Reseiden bölek, Özbekstanǧa ötıp ketken aumaqtar turaly da söz qozǧady.
«Odan keiın Qazaq avtonomiiasynyŋ qūramynda bolǧan Qaraqalpaq avtonomiiasy 1930 jyly Reseidıŋ qūramyna kırdı de, 1936 jyly Özbekstanǧa berıldı. Al 60 jyldary Oŋtüstık Qazaqstan oblysynyŋ 4 audany berılıp, bilık basyna qaityp Dimaş Qonaev kelgen soŋ, ekı audan qaitarylyp alyndy. Jalǧa berıldı dep eseptelgen sol ekeuı 92 jyly qaitaryluy kerek edı», - dedı ǧalym. «Būl aitylǧandardan şyǧatyn qorytyndy - 1994 jylǧy Ukraina men Qazaqstannyŋ egemendıgıne kepıldık beretın Budapeşt kelısımı men 1991 jylǧy jer daulamau turaly Almaty deklarasiiasyn ysyryp qoisaq, onda bızdıŋ daulasuǧa tolyq tarihi negızımız bar. Bıraq būl daulasaiyq degen söz emes, tek tarihi fakt. Alaida joǧaryda atalǧan kelısımderdı Reseidıŋ özı körşı elderge soǧys aşyp, būzyp jatqanyn körıp otyrmyz. Vladimir Putin öz tarihyn būrmalap «Resei Keŋes odaǧy qūramyndaǧy elderge jer syiǧa tartty» deidı. Resei eşkımge jer syiǧa tartqan joq. Kerısınşe, kezınde Belarus basşysy Aleksandr Lukaşenkonyŋ aitqanyndai Resei şyn tarihqa süiener bolsa, Batys Sıbır men Qiyr Şyǧysty tügel Qazaqstanǧa berıp qoiuy kerek edı. Būl sözdı men emes, slavian ūlttarynyŋ bırınıŋ basşysy Lukaşenko aitqan»,- deidı tarihşy.Baǧdarlamanyŋ tolyq nūsqasyn tömendegı sılteme arqyly köre alasyz: https://youtu.be/6KspwoIHUp0
"Adyrna" ūlttyq portaly
