Búgin ǵıbratty ǵalym, zerdeli zertteýshi, parasatty pedagog, qarymdy qaıratker, abzal azamat Asqar Turǵanbaev 55 jasqa toldy!
Mınýsınskaıa-30. KazGÝ-diń jýrfagy men fılfagynda oqyǵan stýdentterdiń teń jartysy túnep shyqqan shaǵyn ǵana qujyra. Bul úıge jýrfaktyń soıqandarynyń o basta qonystaný tarıhy qyzyq. Ilgeride bireýi kelip oryn tepken sııaqty. Keterinde ol turǵan úıin basqa bir tanysyna tapsyrǵan. Ol qozǵalsa, úshinshisi kele qalady. Sóıtip, búkil jýrfaktyń qutty mekenine aınalǵan bir bólmeli bákene baspana edi bul. Teginde «Vremıanka» deıdi mundaıdy. Úı ıesi Japarqul jákem men Tursynaı tátem — óte jaqsy adamdar. Olarǵa báribir, jibi túzý jigitter kelip, páter aqysyn ýaqtyly tólep tursa boldy.
Sol áıgili shejiresi mol, sheri kóp, jumbaǵy mol, jyry kóp «Mınýsınskaıa-30»-ǵa biz de kelip taban tirep, jýrfaktyń sal-serileriniń kóneden kele jatqan kóshpendilik dástúrin otbasylyq ornyqty otyryqshylyqqa ulastyra bastaǵan kezimiz edi.
Bir kúni úıge Asqar keldi. Ol – stýdent. Men oqýdy sol jyly bitirgem. Bizdiń Araldyń jigiti. Ózi uqypty. Júris-turysy jınaqy. Sózi salıqaly. Al endi shashy... Ár taly tis etkasynyń qylyndaı qatty. Tyǵyzdyń tyǵyzy. Ómiri jatpaıdy. Qalyń shashtyń ıesi qaljyrap qalǵyp ketse de, qaıratty shashy eshkimge ıilmeı, edireıip turady. "El jatsa da enekem jatpaıdy" degenniń naǵyz ózi. Keıinirekte «Asqar shashyn «ploadka» etip aldyrsa, ústinde jatyp demalýǵa bolady» dep qaljyńdaıtynbyz.
Mine, sol stýdent Asqar tórt-bes jas úlken bizdi aǵa kórip, úıge kelip tur. El jaqqa demalysqa ketip barady eken. Ózimen birge eskileý jazý mashınkasyn ala kelipti. Sony kúzge deıin bizdiń úıge tastap ketpek.
Men mashınasy bar talaı stýdentti kórip edim, biraq mashınkasy bar bozbalany osy joly birinshi ret kórdim. Sol zamanda qat sanalatyn mundaı ǵajaıyp jazý quraly jastar gazetiniń saıypqyran sarbazy bolyp júrgen mende de joq-ty. «Qoı, bul bala tegin bala bolmady» dedim ishteı. Besikten beli shyqpaı jatyp, jazý mashınkasyn arqalap, kóship-qonyp júrgen stýdent túbi bir jerden shyǵar, sirá...
Shynynda da solaı boldy. Eski dúnıe kórse, eki kózi ejireıip, sońynan qýyp ketetin Aqbastynyń búkil balasy sekildi bul da nazaryna ilingen jádigerlikterdi jadyna jattady, qaǵazyna qattady. Sonyń bárin anaý qaıda barsa da qasynan tastamaıtyn kóne mashınkasymen tyqyldatyp basty da otyrdy. Aqyry, sol mashınkamen basylǵan dúnıeleri ony bıikke bastady. Maqalalary jıi jarııalanyp jatty. Talaı-talaı súbeli eńbek jazdy. Qazaqtyń qaharmandyq jyry – «Oraq-Mamaıdy» zerttep, dıssertaııa qorǵady.
Tabıǵatynan til ıgerýge beıim-di. Arabpen arabsha, túrikpen túrikshe táýlik boıy aıtysa alady. Arab tilin ýnıversıtette oqyǵany ras. Al ózge jurt Túrkııaǵa jyl saıyn baryp, álipti taıaq dep bilmeı aman-esen qaıtyp júrse, ol sol eldi bir-aq ret sharlap kelip, túrik tilin múltiksiz úırenip aldy. Úırengeniń ne, keıin KazGÝ-diń túrkologııa kafedrasyn basqardy. Ankaranyń tórindegi Túrksoıdyń bas keńsesinde on jyldan astam ýaqyt qyzmet istedi.
Kóp arqalaǵan mashınkasynyń sharapaty tıgen shyǵar, biraz ýaqyt jýrnalıstik qyzmettiń de dámin tatty. Dámin tatqandy aıtasyń, kirýin kirip alyp, kópke deıin shyqpaı qoıdy.
Qyzylorda memlekettik ýnıversıtetinde, Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda, Til komıtetinde, «Aıqyn» gazetinde birge qyzmet istedik. Jumysyna tııanaqty. Uǵymdy. Bilimdi. Sińimdi. Áriptes retinde óte jaıly. Ini retinde tipti keremet! Syılastyqtan jańylmaıdy. «Jurttyń inisiniń minezi tik, al bizdiń inimizdiń shashy tik» dep júdá rıza bolamyz ondaıda.
Qazirgi qyzmeti – Qoja Ahmet Iasaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń vıe-prezıdenti. Bir-aq jazda Veneııa atanyp, qaıta túlegen Túrkistannyń tórinde otyr.
Basqany bilmeımin, áıteýir maǵan baıaǵyda páterden páterge kóship júrgende aınymas serigi bolǵan kóne mashınka Asqardyń ósý joldarynyń sımvoly sııaqty kórinedi...
Baýyrjan OMARULY
