Bügın ǧibratty ǧalym, zerdelı zertteuşı, parasatty pedagog, qarymdy qairatker, abzal azamat Asqar Tūrǧanbaev 55 jasqa toldy!
Minusinskaia-30. KazGU-dıŋ jurfagy men filfagynda oqyǧan studentterdıŋ teŋ jartysy tünep şyqqan şaǧyn ǧana qūjyra. Būl üige jurfaktyŋ soiqandarynyŋ o basta qonystanu tarihy qyzyq. Ilgerıde bıreuı kelıp oryn tepken siiaqty. Keterınde ol tūrǧan üiın basqa bır tanysyna tapsyrǧan. Ol qozǧalsa, üşınşısı kele qalady. Söitıp, bükıl jurfaktyŋ qūtty mekenıne ainalǧan bır bölmelı bäkene baspana edı būl. Tegınde «Vremianka» deidı mūndaidy. Üi iesı Japarqūl jäkem men Tūrsynai tätem — öte jaqsy adamdar. Olarǧa bärıbır, jıbı tüzu jıgıtter kelıp, päter aqysyn uaqtyly tölep tūrsa boldy.
Sol äigılı şejıresı mol, şerı köp, jūmbaǧy mol, jyry köp «Minusinskaia-30»-ǧa bız de kelıp taban tırep, jurfaktyŋ sal-serılerınıŋ köneden kele jatqan köşpendılık dästürın otbasylyq ornyqty otyryqşylyqqa ūlastyra bastaǧan kezımız edı.
Bır künı üige Asqar keldı. Ol – student. Men oqudy sol jyly bıtırgem. Bızdıŋ Araldyŋ jıgıtı. Özı ūqypty. Jürıs-tūrysy jinaqy. Sözı saliqaly. Al endı şaşy... Är taly tıs şetkasynyŋ qylyndai qatty. Tyǧyzdyŋ tyǧyzy. Ömırı jatpaidy. Qalyŋ şaştyŋ iesı qaljyrap qalǧyp ketse de, qairatty şaşy eşkımge iılmei, edıreiıp tūrady. "El jatsa da enekem jatpaidy" degennıŋ naǧyz özı. Keiınırekte «Asqar şaşyn «ploşadka» etıp aldyrsa, üstınde jatyp demaluǧa bolady» dep qaljyŋdaitynbyz.
Mıne, sol student Asqar tört-bes jas ülken bızdı aǧa körıp, üige kelıp tūr. El jaqqa demalysqa ketıp barady eken. Özımen bırge eskıleu jazu maşinkasyn ala kelıptı. Sony küzge deiın bızdıŋ üige tastap ketpek.
Men maşinasy bar talai studenttı körıp edım, bıraq maşinkasy bar bozbalany osy joly bırınşı ret kördım. Sol zamanda qat sanalatyn mūndai ǧajaiyp jazu qūraly jastar gazetınıŋ saiypqyran sarbazy bolyp jürgen mende de joq-ty. «Qoi, būl bala tegın bala bolmady» dedım ıştei. Besıkten belı şyqpai jatyp, jazu maşinkasyn arqalap, köşıp-qonyp jürgen student tübı bır jerden şyǧar, sırä...
Şynynda da solai boldy. Eskı dünie körse, ekı közı ejıreiıp, soŋynan quyp ketetın Aqbastynyŋ bükıl balasy sekıldı būl da nazaryna ılıngen jädıgerlıkterdı jadyna jattady, qaǧazyna qattady. Sonyŋ bärın anau qaida barsa da qasynan tastamaityn köne maşinkasymen tyqyldatyp basty da otyrdy. Aqyry, sol maşinkamen basylǧan dünielerı ony biıkke bastady. Maqalalary jiı jariialanyp jatty. Talai-talai sübelı eŋbek jazdy. Qazaqtyŋ qaharmandyq jyry – «Oraq-Mamaidy» zerttep, dissertasiia qorǧady.
Tabiǧatynan tıl igeruge beiım-dı. Arabpen arabşa, türıkpen türıkşe täulık boiy aitysa alady. Arab tılın universitette oqyǧany ras. Al özge jūrt Türkiiaǧa jyl saiyn baryp, älıptı taiaq dep bılmei aman-esen qaityp jürse, ol sol eldı bır-aq ret şarlap kelıp, türık tılın mültıksız üirenıp aldy. Üirengenıŋ ne, keiın KazGU-dıŋ türkologiia kafedrasyn basqardy. Ankaranyŋ törındegı Türksoidyŋ bas keŋsesınde on jyldan astam uaqyt qyzmet ıstedı.
Köp arqalaǧan maşinkasynyŋ şarapaty tigen şyǧar, bıraz uaqyt jurnalistık qyzmettıŋ de dämın tatty. Dämın tatqandy aitasyŋ, kıruın kırıp alyp, köpke deiın şyqpai qoidy.
Qyzylorda memlekettık universitetınde, Ädebiet jäne öner institutynda, Tıl komitetınde, «Aiqyn» gazetınde bırge qyzmet ıstedık. Jūmysyna tiianaqty. Ūǧymdy. Bılımdı. Sıŋımdı. Ärıptes retınde öte jaily. Inı retınde tıptı keremet! Syilastyqtan jaŋylmaidy. «Jūrttyŋ ınısınıŋ mınezı tık, al bızdıŋ ınımızdıŋ şaşy tık» dep jüdä riza bolamyz ondaida.
Qazırgı qyzmetı – Qoja Ahmet Iasaui atyndaǧy Halyqaralyq qazaq-türık universitetınıŋ vise-prezidentı. Bır-aq jazda Venesiia atanyp, qaita tülegen Türkıstannyŋ törınde otyr.
Basqany bılmeimın, äiteuır maǧan baiaǧyda päterden päterge köşıp jürgende ainymas serıgı bolǧan köne maşinka Asqardyŋ ösu joldarynyŋ simvoly siiaqty körınedı...
Bauyrjan OMARŪLY
